พ่อแม่หลายคนเวลาเห็นลูกมีน้ำมูกก็จะรีบหายาลดน้ำมูก (antihistamine) ให้ลูกกินทันที แต่จริงๆ แล้วยาลดน้ำมูกเด็กต้องเลือกใช้ให้เหมาะกับโรคของเด็กด้วย เพราะสาเหตุของการมีน้ำมูกของเด็กนั้นไม่ได้มีสาเหตุเดียว และบางครั้งก็ไม่จำเป็นต้องใช้ยาลดน้ำมูก
พูดถึงยาลดน้ำมูกที่ใช้ในปัจจุบันสำหรับเด็กที่นิยม เช่นยาน้ำ Cetirizine, Loratadine และ CPM นั้นต่างก็เป็นยาในกลุ่ม antihistamine คือยาจะไปกันไม่ให้สาร histamine(สารที่ทำให้มีน้ำมูก) ออกฤทธิ์ได้ ทำให้ลดน้ำมูก/แก้แพ้ได้ แต่เด็กๆ นั้นมีโอกาสมีน้ำมูกจากสาเหตุอื่นๆ นอกเหนือจากนี้ด้วย ซึ่งทำให้ยานี้อาจประสิทธิภาพน้อยลง และไม่มีการแนะนำให้ใช้ในปัจจุบัน
1. หวัดจากไวรัส (common cold)
- น้ำมูกเกิดจาก การอักเสบของเยื่อบุจมูก ไม่เกี่ยวข้องกับ histamine
- งานวิจัยหลายชิ้นพบว่า antihistamine ไม่ช่วยให้น้ำมูกลดลง หรือหายเร็วขึ้น
- การใช้ในเด็กเล็ก (<6 ปี) ยังเสี่ยง ง่วงซึม ใจสั่น หรือผลข้างเคียงอื่นๆ
- ✅ วิธีที่ได้ผล: ล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ ดูดน้ำมูก พักผ่อน และดื่มน้ำเพียงพอ
แม้ guideline ปัจจุบันไม่แนะนำ แต่ในบางกรณี แพทย์อาจให้ยาเพื่อบรรเทาอาการชั่วคราว(เนื่องจากสมัยก่อนใช้กันมาตลอด) ผู้ปกครองควรทราบข้อควรระวัง และสังเกตอาการเด็กอย่างใกล้ชิด
2. ภูมิแพ้ (Allergic Rhinitis)
- Antihistamine ใช้ได้ เพราะอาการเกิดจาก histamine
- อายุและชนิดยาแนะนำ
| ยา | อายุเด็กที่ใช้ได้ | หมายเหตุ |
|---|---|---|
| Cetirizine (สูตรเด็กเล็ก) | ≥6 เดือน | |
| Loratadine / ยา antihistamine อื่น ๆ | ≥2 ปี | |
| Chlorpheniramine | ≥6 ปี | ง่วงซึมมาก ระวังการใช้ในเด็กเล็ก |
3. ข้อควรระวังสำหรับผู้ปกครอง
ปรึกษาแพทย์/เภสัชกรก่อนใช้ยา เพื่อที่จะใช้ขนาดยาได้เหมาะสมตามน้ำหนัก/อายุเด็ก
- ใช้ยาเฉพาะอาการภูมิแพ้ ไม่ใช้ในหวัดธรรมดา
- สังเกตอาการหลังใช้ยา เช่น ง่วง ซึม ใจสั่น หรือหายใจลำบาก
- เด็ก <2 ปี ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ antihistamine
4. สรุปง่ายๆ
- หวัดธรรมดา → ไม่ต้องใช้ antihistamine
- ภูมิแพ้ → ใช้ antihistamine ตามชนิดและอายุเด็ก
- โรคหวัดเน้นการดูแลประคับประคอง เช่น ล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ ดูดน้ำมูก พักผ่อน และดื่มน้ำให้เพียงพอ
บทความนี้ได้รับการตรวจสอบโดยเภสัชกร
หมายเหตุ: ข้อมูลนี้อ้างอิงจากคำแนะนำทั่วไปของยา ไม่สามารถทดแทนคำแนะนำทางการแพทย์ส่วนบุคคลได้ และควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญก่อนใช้ยาทุกครั้ง
อ้างอิง
- Common Cold. Available at: https://publications.aap.org/pediatriccare/article-abstract/doi/10.1542/aap.ppcqr.396147/1495/Common-Cold?redirectedFrom=fulltext (Accessed: 18 March 2025)
- Approach to Common Cold in Children. Available at: https://jpedres.org/articles/approach-to-common-cold-in-children/doi/jpr.02486%20 (Accessed: 18 March 2025)